A-mi-đan là hai tuyến hình bầu dục nằm ở phía sau họng. Vai trò của chúng là chống lại vi khuẩn và vi-rút xâm nhập vào cơ thể qua mũi và miệng.
Hầu hết các trường hợp viêm a-mi-đan xảy ra do nhiễm vi-rút. Nhiễm trùng do vi khuẩn chiếm khoảng 15 – 30% số trường hợp.
Viêm a-mi-đan có thể ảnh hưởng đến bất cứ ai, nhưng nó phổ biến hơn ở trẻ em. Theo Hội Tai mũi họng Mỹ, gần như tất cả trẻ em ở nước này sẽ bị ít nhất một đợt viêm a-mi-đan.
Dưới đây các phương pháp điều trị tại nhà tốt nhất và thuốc không kê đơn (OTC) để giảm bớt các triệu chứng viêm a-mi-đan.
Điều trị tại nhà cho viêm a-mi-đan
Những biện pháp tại nhà sau đây có thể giúp điều trị viêm a-mi-đan hoặc làm giảm các triệu chứng của bệnh.
1. Uống nhiều chất lỏng ấm
Uống các loại chất lỏng ấm, bao gồm súp, nước hầm và trà, có thể giúp làm dịu đau họng.
Nhấn để phóng to ảnh
Các loại trà thảo dược có chứa các thành phần như mật ong, pectin hoặc glycerine có thể giúp, vì chúng tạo thành một lớp màng bảo vệ trên niêm mạc miệng và cổ họng, có thể làm dịu kích ứng.
Tuy nhiên, chỉ có bằng chứng yếu là trà thảo dược giúp điều trị các triệu chứng viêm a-mi-đan.
2. Ăn thức ăn lạnh
Ăn đồ ăn lạnh, mềm, như sữa chua đông lạnh hoặc kem, có thể làm tê họng, giảm đau tạm thời.
Mọi người cũng có thể thử như sau:
• mút kem que
• uống sinh tố lạnh
• nhấp nước đá lạnh
Các lựa chọn khác bao gồm kẹo cứng hoặc kẹo cao su có chứa bạc hà hoặc tinh dầu bạc hà. Những thành phần này mang lại cảm giác mát và tê tương tự trong họng.
3. Tránh thức ăn cứng
Đối với những người bị viêm a-mi-đan, ăn thực phẩm cứng hoặc sắc nhọn có thể gây khó chịu và thậm chí gây đau.
Thực phẩm cứng có thể làm xước cổ họng, dẫn đến kích ứng và viêm nặng thêm. Thực phẩm cần tránh bao gồm:
• khoai tây chiên
• bánh quy
• ngũ cốc khô
• bánh mì nướng
• ca rốt sống
• táo tươi
Nên ăn các loại thực phẩm mềm hơn để dễ nuốt hoặc ăn súp, nước hầm hoặc sinh tố ướp lạnh cho đến khi các triệu chứng giảm bớt.
4. Súc họng bằng nước muối
Súc họng bằng nước muối có thể tạm thời làm dịu đau hoặc ngứa ở phía sau họng.
Có thể pha nước muối bằng cách thêm một phần tư thìa cà phê muối vào khoảng 230ml nước ấm và khuấy cho đến khi muối tan.
Sau đó, có thể súc họng bằng nước muối trong vài giây trước khi nhổ ra. Có thể súc họng nhiều lần miễn là không nuốt.
Súc họng không phù hợp với trẻ nhỏ vì có nguy cơ trẻ sẽ hít phải chất lỏng và sặc.
5. Tăng độ ẩm trong nhà
Không khí khô có thể càng kích ứng viêm họng. Những người bị viêm a-mi-đan có thể được lợi từ việc sử dụng máy phun sương mát. Những thiết bị này bù lại độ ẩm cho không khí, giúp giảm bớt sự khó chịu của cổ họng.
Cần làm sạch máy tạo ẩm hàng ngày để ngăn chặn sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn có hại.
Nếu không có máy tạo ẩm, có thể xông hơi nước từ vòi sen hoặc bồn tắm nóng.
6. Tránh nói to
Sưng trong họng có thể khiến giọng nói bị thay đổi. Bạn có thể muốn khắc phục điều này bằng cách cố nói to hơn, nhưng làm như vậy có nguy cơ kích thích cổ họng hơn nữa.
Nếu nói gây đau, thì cố gắng hạn chế nói càng nhiều càng tốt. Cũng nên đi khám bác sĩ, vì đôi khi gặp khó khăn khi nói có thể báo hiệu biến chứng.
7. Nghỉ ngơi nhiều
Những người bị viêm a-mi-đan nên nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Nghỉ ngơi sẽ cho phép cơ thể chống lại nhiễm vi-rút hoặc vi khuẩn.
Tiếp tục đi làm hoặc đi học không chỉ làm tăng khả năng bị ốm lâu hơn mà còn có thể khiến những người khác có nguy cơ bị nhiễm trùng.
8. Thuốc giảm đau không kê đơn
Thuốc giảm đau OTC có thể giúp giảm đau họng, sốt và các triệu chứng đau khác của viêm a-mi-đan. Ví dụ về các loại thuốc này bao gồm:
• acetaminophen
• ibuprofen
• aspirin
Aspirin không phù hợp với trẻ em vì nó có thể gây ra một căn bệnh đe dọa tính mạng gọi là hội chứng Reye.
Uống thuốc giảm đau đều đặn có thể giúp duy trì giảm đau suốt cả ngày.
9. Viên ngậm trị viêm họng
Một số viên ngậm trị viêm họng có chứa thuốc gây tê để làm tê và làm dịu cổ họng. Nhiều loại cũng chứa thuốc chống viêm để giảm sưng và viêm.
Một trong những lợi ích của viên ngậm trị viêm họng là chúng giúp giảm đau trực tiếp đến vị trí viêm.
Một số viên ngậm cũng chứa chất sát trùng. Chúng nhắm vào các vi khuẩn gây viêm a-mi-đan do vi khuẩn.
Tuy nhiên, viên ngậm không phù hợp với trẻ nhỏ vì chúng có nguy cơ gây sặc. Một số cũng chứa benzocaine, có thể có tác dụng phụ ở nhóm này. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) khuyên các bậc cha mẹ và người chăm sóc nên tránh dùng sản phẩm có chứa benzocaine cho trẻ dưới 2 tuổi trừ khi bác sĩ khuyên dùng.
10. Thuốc xịt họng và nước súc miệng
Thuốc xịt họng và nước súc miệng là một cách khác để đưa thuốc gây tê, chống viêm và sát trùng trực tiếp vào họng.
Có thể tìm thuốc xịt họng với một trong những hoạt chất sau:
• benzydamine
• phenol
• dibucaine
• benzocaine, chỉ dành cho trẻ lớn và người lớn
• rượu benzyl
• cetylpyridinium chlorid
• gluconate chlorhexidine
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Viêm a-mi-đan thường tự khỏi trong vòng vài ngày mà không cần điều trị. Tuy nhiên, một số người có thể gặp các triệu chứng tiếp tục kéo dài hoặc nặng lên.
Trong một số trường hợp, điều này có thể là dấu hiệu của các biến chứng, chẳng hạn như nhiễm trùng đã lan rộng.
Nên liên hệ với bác sĩ nếu gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
• đau họng kéo dài hơn 2 ngày
• Đau họng nghiêm trọng đến mức khó ăn hoặc uống
• phải gắng sức khi thở hoặc nuốt
• bệnh nặng, yếu hoặc mệt mỏi
• sốt kéo dài hơn 3 ngày hoặc đã hết hơn một ngày và sau đó sốt lại
Cha mẹ và người chăm sóc nhận thấy dấu hiệu viêm a-mi-đan ở trẻ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ.
Áp xe quanh a-mi-đan
Cũng nên đi khám bác sĩ nếu thấy họ có các triệu chứng của biến chứng viêm a-mi-đan nghiêm trọng gọi là áp xe quanh a-mi-đan.
Áp xe peritonsillar là sự tích tụ mủ hình thành gần một trong các a-mi-đan. Loại áp xe này hình thành khi nhiễm trùng do vi khuẩn lan từ a-mi-đan bị bệnh sang vùng xung quanh.
Các triệu chứng của áp xe quanh a-mi-đan bao gồm:
• đau họng nghiêm trọng có thể nặng hơn ở một bên
• sưng trong miệng và họng
• khó nói
• khó nuốt
• vấn đề về hô hấp
• khó há miệng
• sưng hạch
• sốt và ớn lạnh
• đau tai hoặc đau cổ ở bên họng bị đau
Nếu nghi ngờ mình bị áp xe, nên đặt hẹn khẩn cấp với bác sĩ hoặc đến phòng cấp cứu.
Nếu không điều trị, áp xe quanh a-mi-đan có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết và khó thở nghiêm trọng, cả hai đều có thể đe dọa tính mạng.
Tóm lại
Viêm a-mi-đan là một tình trạng bệnh hay gặp có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn.
Hầu hết các trường hợp viêm a-mi-đan sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày mà không cần điều trị. Có nhiều biện pháp khắc phục tại nhà và thuốc không cần đơn có thể giúp giảm các triệu chứng khó chịu.
Viêm a-mi-đan đôi khi có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn. Nên đi khám bác sĩ nếu họ gặp các triệu chứng mới hoặc nếu thấy các triệu chứng ban đầu kéo dài hoặc trở nên nặng hơn.
Cẩm Tú
Theo MNT
