Với nhiệt độ 30.000 độ C – gấp 20 lần nhiệt độ cần thiết để biến cát thành thủy tinh, không một ai có thể sống sót nếu bị sét đánh trực tiếp vào người.
Chị Lý Thị Bích Kiều (28 tuổi, ở Sơn Tịnh, Quảng Ngãi) là một trong những trường hợp hy hữu sống sót sau khi bị sét đánh vào chiều 23/8/2019.
Chỉ là tia sét xẹt qua người
|
Khi được đưa vào phòng khám gần nơi bị sét đánh, chị Kiều đã bất tỉnh và ngưng tim. Sau khi được xoa bóp tim ngoài lồng ngực và dùng thuốc cấp cứu, chị Kiều tỉnh lại. Bị sét đánh khi đang trên đường đi làm về, chị Kiều rất may mắn chỉ phỏng độ 1 và độ 2 ở vùng cổ, vùng ngực. Chiếc điện thoại trong túi áo khoác của chị bị cháy đen.
Tuy nhiên, theo phân tích của một số bác sĩ, chị Kiều thoát nạn có thể do tia sét không đánh trực tiếp vào người.
Tiến sĩ – bác sĩ Ngô Đức Hiệp – Trưởng khoa Phỏng và Tạo hình, Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM – lý giải: với điện thế lên đến hàng triệu vôn (volt), nếu bị sét đánh trực tiếp vào người, không ai có thể sống sót. Những trường hợp thoát chết, đa phần là do tia sét chỉ “xẹt ngang” qua.
 |
| Chị Lý Thị Bích Kiều đang được điều trị tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ngãi |
Sét đánh là hiện tượng như thế nào? Đó là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và mặt đất; giữa đám mây mang điện tích trái dấu, tia sét có thể đạt đến nhiệt độ 30.000 độ C – cao gấp 20 lần nhiệt độ cần thiết để biến cát thành thủy tinh.
Viện Vật lý địa cầu (thuộc Viện Khoa học và công nghệ Việt Nam) đưa ra một số cách tấn công của tia sét. Đó là sét đánh thẳng từ trên cao xuống nạn nhân; sét đánh tạt ngang khi nạn nhân đứng cạnh vật bị sét đánh; bị sét đánh khi sét đang lan truyền trên mặt đất; bị sét đánh khi tiếp xúc với vật bị sét đánh…
Làm gì khi thấy người bị sét đánh ngưng tim?
Các bác sĩ cho biết sét đánh có thể làm cháy, bỏng, gây hại tới hệ thần kinh, làm gãy xương, mất thính giác, thị giác, hay trí nhớ của con người.
Nếu nạn nhân bị sét đánh bất tỉnh (tim ngừng đập, tắt thở) phải được hỗ trợ hô hấp khẩn cấp. Tuy nhiên, nếu nghi ngờ nạn nhân bị gãy cột sống thì không được di dời nạn nhân, mà tìm cách nhanh nhất gọi nhân viên y tế đến.
Bác sĩ CK2 Nguyễn Thắng Nhật Tuệ – Trưởng phòng Điều hành, Trung tâm Cấp cứu 115, TP.HCM – khuyến cáo: với các trường hợp bị sét đánh bất tỉnh, ngừng thở, phải gọi 115 cấp cứu trước khi thực hiện ép tim ngoài lồng ngực.
Trong trường hợp có sẵn máy phá rung tự động thì lập tức sử dụng để tạo lại nhịp tim cho nạn nhân; song song gọi cấp cứu 115.
 |
| Máy phá rung tự động sử dụng cho các bác sĩ cấp cứu ngoại viện 115 |
Tuy nhiên, bác sĩ Nhật Tuệ cho biết tại Việt Nam, máy phá rung để cấp cứu người bị ngưng tim chỉ có ở phòng cấp cứu của bệnh viện và ở trong tay lực lượng cấp cứu ngoại viện 115.
Trong khi tại Mỹ, máy phá rung được đặt ở các nơi công cộng như sân vận động, công viên, trung tâm thương mại… để kịp thời cấp cứu người bị ngưng tim. Máy phá rung dùng để phá đi những nhịp rung tim do loạn nhịp tim mức độ nặng.
Các sợi cơ tim khi rung giật không theo nhịp điệu đều đặn làm tim không co bóp đẩy máu đi nuôi cơ thể. Máy phá rung tạo ra dòng điện có cường độ mạnh làm cho tim bị “sốc” để trở lại nhịp đập bình thường.
Khi nào bạn nằm trong “tầm ngắm” của tia sét?
Viện Vật lý địa cầu Việt Nam nhận định, vì sét là hiện tượng ngẫu nhiên nên không có vị trí an toàn tuyệt đối. Tuy nhiên, vẫn nên chủ động tìm nơi an toàn để tránh sét đánh.
Khi trời sắp xảy ra cơn giông, nơi an toàn nhất là ở trong nhà, các tòa nhà có lắp hệ thống chống sét. Tránh các vị trí như cửa sổ, cửa ra vào; các đồ dùng điện; các nơi ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước; rút phích cắm các thiết bị điện; không nên dùng điện thoại trong trường hợp không cần thiết.
Thậm chí, người dân nên tránh ở gần các đường dây điện thoại hay dây điện vì có thể bị sét đánh do lan truyền theo dây điện. Khoảng cách tránh các vật nói trên ít nhất là 1 mét.
 |
| Hướng dẫn chống sét tại Việt Nam |
Với những trường hợp như chị Lý Thị Bích Kiều, khi đang di chuyển trên đường, nên áp dụng quy tắc nghe nhìn. Tính thời gian từ lúc tia chớp lóe lên đến khi nghe tiếng sấm và chia số giây cho 3 để biết được sét đánh cách vị trí bao xa.
Ví dụ, đếm được 3 giây chia cho 3 sẽ được 1 km là khoảng cách từ vị trí bản thân đến nơi sét đánh. Thời gian đếm nếu dưới 20 giây được cho là rất nguy hiểm, phải tìm nơi ẩn nấp an toàn.
Nếu cảm thấy tóc bị dựng lên, nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Lúc này, người dân cần lập tức ngồi cúi xuống; lấy tay che tai, nhón chân, tuyệt đối không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất.
 |
| Phòng tránh sét đánh khi ở ngoài trời |
Viện Vật lý địa cầu cảnh báo người dân tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt…
Người dân cần ra ngay khỏi những nơi chứa nước như bãi biển, ao, hồ, mương và không đứng thành nhóm người gần nhau.
Khi đang trên xe buýt, tàu hoả, ôtô,… không được thò người ra ngoài và không chạm đến phần vỏ bọc kim loại của phương tiện.
Sau khi nghe thấy tiếng sét 30 phút thì người dân có thể trở lại làm việc bình thường.
Theo Hiếu Nguyễn
